De Nederlandse samenleving loopt jaarlijks zo’n 10 miljard euro mis aan belasting- en premie-inkomsten. Oorzaak is de groeiende loonkloof tussen vaste krachten en mensen met onzeker werk. Dat concludeert het rapport ‘Flexwerk verdient beter’ van vakbond FNV.
Tuur Elzinga, vicevoorzitter van de FNV: ‘Als samenleving doen we niet alleen de mensen met onzeker werk, maar ook onszelf tekort. We lopen inkomsten mis die we dringend nodig hebben voor bijvoorbeeld het onderwijs, de zorg en de kosten van de vergrijzing.’
35 tot 40 procent
Gemiddeld verdienen werknemers met een onzeker contract 35 procent minder dan mensen met een vast contract. Het gaat om bijvoorbeeld oproep-, inval-, of uitzendkrachten en mensen met een tijdelijk contract, zegt het FNV.
Voornaamste oorzaak van deze scheefgroei, is dat bedrijven maar ook overheidsinstellingen op zoek blijven naar nieuwe manieren om werkenden nog minder te betalen. Ook veel zzp’ers hebben minder inkomsten dan vaste werknemers die vergelijkbaar werk doen (40 procent minder).
Alles bij elkaar lopen deze werkenden samen jaarlijks 35 miljard euro mis aan gederfde inkomsten, zo vermeldt het rapport dat de FNV vandaag op 1 mei presenteert. Het gaat om 28 miljard euro voor werkenden in het bedrijfsleven en 7 miljard voor werkenden in de publieke sector.
Tuur Elzinga: ‘Dit leidt tot een negatieve spiraal van concurrentie op arbeidskosten. De FNV is een offensief begonnen om deze race naar beneden te keren. Flexibel werkenden moeten juist meer betaald krijgen. Zodat voor werknemers vaste contracten met zekerheid weer de norm worden. En zodat ook zelfstandigen weer fatsoenlijke tarieven krijgen.’
Hogere lonen zijn goed
Deze scheefgroei tussen vast en flexibel werk leidt tot onzekerheid en lagere levenskwaliteit voor de mensen om wie het gaat, maar heeft ook grote economische gevolgen. Het aandeel van de lonen in de economie neemt al 20 jaar af, terwijl de winsten van de bedrijven nog nooit zo hoog waren.
Tuur Elzinga: ‘Iedereen is het erover eens dat de lonen in Nederland omhoog moeten, vooral voor onzeker werk. Hogere lonen zijn goed voor de koopkracht en een belangrijke stimulans voor de economie. Wij willen dat het geld bij de werkenden terecht komt zodat zij weer meer te besteden krijgen. Nu verdwijnt het in de winsten van bedrijven en in de zakken van aandeelhouders.’
Als het lukt om de beloning voor onzeker werk gelijk te trekken met die van vast werk, is dat bovendien gunstig voor de Nederlandse schatkist. Die krijgt meer belasting- en premie-inkomsten binnen en hoeft minder toeslagen te betalen. Naar schatting bedraagt dit voordeel voor de schatkist jaarlijks netto 10 miljard euro.
Vast werk weer de norm
Om de scheefgroei aan te pakken moet vast werk weer de norm worden, vindt de FNV. Tuur Elzinga: ‘Ik begrijp best dat werkgevers bij ziek en piek, behoefte hebben aan tijdelijk extra personeel. Maar daar moet dan wel meer voor betaald worden. De flexibiliteit die je vraagt van de werkende, moet gecompenseerd worden. En voor zelfstandigen moeten er minimumtarieven komen die hoog genoeg zijn om pensioenopbouw en een arbeidsongeschiktheidsverzekering van te betalen.’
Elzinga: ‘De overheid moet hierbij het goede voorbeeld geven en alleen nog mensen in vaste dienst aannemen. Als zelfstandigen worden ingehuurd, dan tenminste tegen een fatsoenlijk tarief dat qua kosten vergelijkbaar is met het cao-loon.’ De FNV wil dat voor zelfstandigen een uitzondering wordt gemaakt in de mededingingswet zodat zij collectief kunnen onderhandelen over tarieven.
Handhaving en naleving
‘Flexwerk verdient beter’ bevat ook concrete voorbeelden van de manier waarop bedrijven bestaande regels nu ontduiken en omzeilen. Zoals het niet betalen van sociale premies, betalen van minimumloon in plaats van het cao-loon, achterhouden van toeslagen en reiskostenvergoedingen en inzetten van mensen via payrolling of als schijnzelfstandige. De FNV heeft een speciale afdeling Handhaving en Naleving FNVT die deze misstanden aan de kaak stelt.
Het aantal werknemers met een onzeker contract bedraagt intussen 1,8 miljoen, onder wie veel jongeren. Daarnaast zijn er 1,4 miljoen zelfstandigen. De grootste groep zzp’ers (800.000 mensen) zet alleen zijn of haar arbeid in en doet vergelijkbaar werk als werknemers.
Op 1 mei, Dag van de Arbeid, organiseert de FNV een demonstratieve mars door Den Haag. Inzet zijn meer echte banen met voldoende kwaliteit, zekerheid en inkomen.
